Irakasleak eta ikertzaileak

Euskal Herriko Unibertsitateko errektoretzak funtzionamendu normalerako beharrezkotzat jotzen dituen 200 M € inguru gehigarrietatik, gehienen helburua bere langileen ordainsariak igotzea izango litzateke. Eta, irakasleen eta ikertzaileen egungo soldata-egoera irudikatzeko, taula bat erantsi zuen memorian, kategoria akademikoaren araberako egungo ordainsariekin (oinarrizko soldata).

Egin nahi dudan deskribapena ahalik eta argiena izan dadin, irakasle eta ikertzaile gehienak biltzen dituzten kategorietan zentratzea komeni dela iruditu zait, kategoria minoritarioak edo desagertzear daudenak aipatu gabe utzita.

Beraz, lau talde edo kategoriei buruzko datuak aurkeztuko ditut. Hauek dira: (A) irakasle katedradunak eta osoak; (B) titularrak, irakasle agregatuak eta ikertzaile iraunkorrak; (C) irakasle atxekiak eta laguntzaile doktoreak; (D) prestakuntza aldian diren ikertzaileak (doktoratu aurrekoak).

Kasu guztietan, 2025eko iraileko ordainsari gordinak dira. Oinarrizko soldataren datuak unibertsitateko errektoretzak bere dokumentuan aurkezten dituenak dira. Kuartilei dagozkienak unibertsitateak berak Eusko Jaurlaritzari emandako informaziotik abiatuta kalkulatu dira. P25 taldeak adierazten du kategoria horren irakasleen % 25ak taulan adierazitako kopurua baino gutxiago jasotzen duela; P50 taldeak adierazten du talde horretako kideen erdiek adierazitako kopurua baino gehiago jasotzen dutela eta beste hainbestek kopuru txikiagoak jasotzen dituztela; eta P75 taldeak adierazten du % 25ek adierazitako kopurua baino gehiago jasotzen dutela.

Kategoria	Kopurua	Oinarrizko soldata	P25	P50	P75
A	401	3571 €	6273 €	6713 €	7105 €
B	1809	2852 €	4108 €	4576 €	5036 €
C	820	2567 €	2672 €	2914 €	3192 €
D	567	1393 €	1393 €	1393 €	1493 €

Oinarrizko soldatekiko aldeak izaera askotako ordainsari-osagarrien existentziaren ondorio dira: hirurtekoak, bosturtekoak (irakaskuntza-merezimenduengatik), seiurtekoak (ikerketa-merezimenduengatik), ordainsari-osagarri gehigarriak (antzinatasunagatik, irakaskuntza-, ikerketa- eta kudeaketa-merezimenduengatik), zazpi osagaiko eskala baten arabera.

Taulako datuetatik erraz ondoriozta daiteke antzinatasuna oso garrantzitsua dela; izan ere, denborak aurrera egin ahala, antzinatasunaz gain, dagozkion osagarriak emateko merezimenduak eskatzeko eta, hala badagokio, egiaztatzeko aukera dago. Horregatik, benetako ordainsarien eta oinarrizko soldataren arteko aldeak handitu egiten dira kategoria akademikoarekin.

Hurrengo irudian kategoria bereko kideek kobratzen dituzten zenbatekoen aniztasun handia islatzen saiatu naiz, batez ere goragoko kategorietan.

A eta B kategoriak karrera finkatuak eta nahiko luzeak dituzten irakasleei dagozkie. Bataren eta bestearen arteko aldea antzinatasunean datza, batez ere. C kategoriako irakasleak nahiko gazteak dira, eta doktore-titulua dute. Eta D kategoriakoa prestatzen ari den ikertzailea da, kideen artean soldata-alde nabarmenak agertzeko behar adinako antzinatasunik ez duena.

Irudian, laukizuzenaren barruan, kategoria bakoitzeko irakasleen erdia dago. Eta lerro bertikalaren amaieran dauden segmentu horizontalen artean kategoriaren ia kide guztiak daude; salbuespenak puntu solteak dira. Poligono angeluzuzenen goiko eta beheko ertzek lehen eta hirugarren kuartilen mugak adierazten dituzte. Bestela esanda: goiko ertzaren gainetik, eta lerro bertikalaren amaieran dagoen segmenturaino, kategoriako irakasleen % 25 dago. Eta beheko mugatik behera, beste % 25 dago.

Aurreko taula eta irudia ikusita, argi ikusten da oinarrizko soldatak ez direla adierazle egokienak EHUko irakasle eta ikertzaileen ordainsarien egokitasuna baloratzeko. Ez behintzat kategoria guztietan. Doktoratu aurreko ikertzaileen kasuan soldatak apalak dira, baxuegiak, nire ustez, baina ez nuke esango agregatu eta titular gehienen soldatak txikiak direnik, are gutxiago katedradunak edo irakasle osoak.

Aurreko guztia alde batera utzita, ez nator bat ideia honekin: unibertsitateko irakasleen soldaten egokitasuna edo justizia ezartzeko erreferentziazko terminoa bigarren hezkuntzako irakasleena izatea. Langile desberdinak dira, errekrutatzeko eta egonkortzeko eskakizun desberdinak dituzte, funtzio desberdinak dituzte eta, batez ere, garapen profesional desberdinak dituzte. Nolanahi ere, eta hala jasota gera dadin, bigarren hezkuntzako irakasle baten oinarrizko soldata hilean 3504 eurokoa da.

Teknikariak, kudeaketako, administrazioko eta zerbitzuetako langileak

Hurrengo taulan ikus daitekeenez, teknikariak, kudeaketako, administrazioko eta zerbitzuetako langileen (TEKAZEL) soldata-taula Eusko Jaurlaritzako administrazio orokorreko langileen ia berdina da.

Maila	EHU	Eusko Jaurlaritza	Aldea
29	78.386,17	78.387,14	-0,97
28	73.546,96	73.547,90	-0,94
27	68.005,79	68.006,84	-1,05
26	62.927,75	62.928,62	-0,87
25	58.025,30	58.026,10	-0,80
24	53.868,34	53.868,94	-0,60
23	49.889,41	49.890,56	-1,15
22	46.659,36	46.660,20	-0,84
21	43.692,76	43.693,60	-0,84
20	41.255,50	41.257,06	-1,56
19	38.595,56	38.596,78	-1,22
18	36.306,08	36.307,40	-1,32
17	34.570,08	34.570,60	-0,52
16	32.804,04	32.805,24	-1,20
15	31.294,90	31.295,62	-0,72
14	29.686,14	29.687,16	-1,02
13	28.108,44	28.109,48	-1,04
12	27.179,76	27.180,86	-1,10

EHUko errektoretzak, bere beharren memorian, errektoreak Eusko Legebiltzarrean egindako agerraldian, eta Klaustroak, bere adierazpenean, TEKAZELen maila baxuenetako soldatak oso txikiak direla eta lanpostuen balorazio berri baten bidez igo beharko liratekeela aipatu dute. Oker ez banago, balorazioa egin zen azken aldia, hain zuzen ere, nire errektore-agintaldian izan zen, duela ia hogei urte.

Gai horri ikuspegi tekniko batetik heldu beharko zaio, baina ez ditugu langileak nahastu behar ez eta gure burua ere. Balorazio batek mugak ditu, bete beharreko eginkizunen mailaren arabera; bestela esanda, lanpostuen monografien arabera.

Benetan gure buruei galdetu behar dieguna da ea langileen egungo egitura egokia ote den Europan abangoardiako erakunde akademikoen klubean parte hartu nahi duen unibertsitate batek dituen erronkei aurre egiteko eta, aldi berean, langileei garapen profesionalerako benetako aukerak eskaintzeko. Ikus hurrengo irudia.

Lanpostu kopurua desberdina da bi administrazioetan. Baina irudi horretan gehien nabarmentzen dena Eusko Jaurlaritzan ( % 60) eta EHUn ( % 26) dauden goi-mailako (23tik 28ra) lanpostuen proportzioen arteko aldea da. Desproportzio hori, aurkako zentzuan, 15etik 22ra bitarteko mailetan gertatzen da. Erakunde batean eta bestean egin beharreko zereginak hain desberdinak al dira? Irakaskuntzan eta ikerketan laguntzeko langileak dira EHUren ezaugarri bereizgarriak, baina langile horietako asko nahiko maila garaietakoak izan daitezke. Eta gainerako funtzioei dagokienez, ez litzateke alde handirik egon beharko Lakuako eta EHUko langileen artean.