Duela gutxi arte zientzian eta teknologian munduko liderra izan den herrialdean, arrazoi ideologikoengatik arnas gabetu egiten dira ikerketa-lerroak (hemen adibide bat). Osasuna eta ingurumen-segurtasuna zaintzea helburu duten administrazio-agentziak desegin egin dira. Gobernuko agentzietako goi-arduradunak kaleratzen edo kaleratzen saiatzen dira, errealitatea desitxuratzea onartzen ez dutelako. Lan-estatistiken bulegoko arduraduna ere kaleratu dute, enpleguari buruzko datuak agintari horien interesen aurkakoak direlako.

Eta Osasun Idazkari izendatu dute txertoen etsai aitortua, oinarri zientifikorik gabeko terapien aldekoa eta mota guztietako konspiranoien eta gezurren aldekoa. Bere esanetan, adibidez, adituengan konfiantza izateari utzi behar zaio, edo sendagai berriak azkar onartuko dituzte AAra joz.

Presidentea 2026rako aurrekontu federalean NIHen (Osasun Institutu Nazionalak) pisua % 40an murrizten saiatu zen, baina Kongresuko bi ganberek murrizketa atzera bota zuten. Izan ere, NIHak AEBetako zientzia biomedikoen ikerketa finantzatzen duen agentzia nagusia dira. AEB 2026rako aurrekontua onartzeko Trump presidenteak dituen zailtasunetako batzuk, hain zuzen ere, murrizketa horiekin dute zerikusia.

Abuztuan, Jayanta Bhattacharya NIHen zuzendariak lehentasunezkotzat jotako ikerketa-ildoak berrikusteko agindu zuen. Agindu horrek, benetako ondorioetara itzulita, esan nahi du ikerketa-proiektu askoren finantzaketa baliogabetua izango dela, ziurrenik. Kasu gehienetan, deuseztatzeko irizpide nagusia ideologikoa izango da. Generoa, arraza eta antzeko beste ikerketa batzuei eragingo die.

Science aldizkariak, Zientziarako Fundazio Nazionalaren (N.S.F.) egungo egoerari buruzko erreportaje zabal bati honako azpititulu eman dio: Trumpen jarraibideek 75 urteko independentzia-historia hondatu dute eta Agentziaren bikaintasun-historia ezaguna mehatxatzen dute.

Joan den irailaren 22an, presidenteak berak, adierazpen ofizial baten bidez, lotura bat ezarri zuen haurdun zeuden emakumeek Tylenolen kontsumoaren eta autismoaren artean. Komunikabideen aurrean esan bitartean, Robert F. Kennedy Jr. Osasun Idazkariak –ergelkeria horren benetako inspiratzaileak— lagundu zion. Kontua ez zen hor gelditu; haurdun dauden emakumeek parazetamola erabiltzea deabrutu duten berberek iragarri dute FDAk leukoborina (B9 bitamina edo folato mota bat) autismoaren aurkako farmako gisa erabiltzea onartuko duela laster, baina adituek diote ez dagoela nahikoa ebidentziarik tratamendu hori egiteko.

Joan den ostiralean, hilak 26, Etxe Zuriak prestakuntza handiko profesionalentzako H-1B bisa lortzeko baldintzak aldatuko zituela iragarri zuen. Aldaketa horren ondorioz, bisa hori erabil dezaketen pertsonek 100.000 $ ordaindu beharko dituzte hori lortzeko. Joan den 26ra arte, bisa horren batez besteko prezioa 1.710 $-koa zen; beraz, prezio berria aurrekoa baino ia hirurogei aldiz handiagoa da. Neurriaren onuradun nagusiak enpresa teknologiko handiak izango dira, haientzat kantitate hori anekdotikoa baino ez baita. Eta kaltetuta aterako dira enpresa txikiak eta unibertsitateak, gastuari aurre egiteko beharrezko baliabiderik ez dutelako.

Unibertsitateen eta ikerketa-zentroen emaitza den ezagutza zorrotzaren aurkako gurutzada da jardueren arrosario hori. Izan ere, AEBetan gertatzen ari dena horixe da, gurutzada, gerra kulturala, non herrialdeko agintariek, presidentea buru dutela, munduaren, naturaren, gizakiaren eta gizartearen haien ikuspegiarekin kontraesanean dauden adigaiak sortzen dituztenei aurre egitea erabaki duten. Eta baita ere, eta ez neurri txikiagoan, beren interesen eta ordezkatzen dituzten alorren interesen aurka doazelako.

Erabaki dute gustuko ez dituzten adigaiei aurre egiteko modurik onena beren sortzaileen eta haien erakundeen aurka egitea dela. Beren “egitateek” egitateak izan behar dutela erabaki dute, eta beren “egiek” egiak izan behar dutela. Eta egitateek eta egiek beren nahiei men egin behar dietela. Eta besterik ez.

Kontu horiek guztiak ez dira ezerezetik sortzen. Gainera, mandatarien interesen alde egitea ez da horiek gauzatzeko nahikoa arrazoi. Horiek egitea errazten edo ahalbidetzen duen hazkuntza-salda batetik sortzen dira. Azken hamarkadetan eta, bereziki, Covid19aren intzidentziaren urte gogorrenetan, ezagutza zientifikoari eta, oro har, ezagutza adituari egin zaion ospea galtzearen emaitza dira. Orain estatubatuarrek eta mendebaldeko beste herrialde batzuetako herritarrek ordaintzen dituzte birusen aurkako mugimendua, klima-aldaketaren negazionismoa, askotariko konspirazioak eta postmodernitatearen gainerako arinkeriak askoz lehenago hausten hasi ziren platerak.

Urteetan ez genion garrantzi handirik eman deskonfiantza horri. Batzuetan, txantxa ere bazen. Gauza hauek ez ditugu behar bezalako seriotasunez hartzen. “Aditu” direlakoak destainaz tratatu dira, zuzenean gutxietsi ez direnean. Egia da beren burua gehiegi aurkezten dutela aditu gisa aditu ez diren pertsonek, eta, beraz, ez dituztela behar bezalako kredentzialak, baina horretatik ez zen ondorioztatu behar espezialistek, dakitenek, oro har ospea galtzea.

Lehen aipatu ditudan mugimendu antizientifikoak Ilustrazioaren balioen emendakinak izan ziren, baina partzialak izan ziren. Baina emendakin horiek ugaritu eta areagotu egin zirenez, osoko zuzenketa bihurtu ziren. Trumpismoa eta gainerako joera populista autoritarioak Ilustrazioari egindako osoko zuzenketa dira.

Ez baita zientzia erasotzen ari den ondasun bakarra, demokraziaren oinarriak ere ahultzen ari dira. Modernitatearen fruiturik baliotsuenak zalantzan jartzen dira, higatu egiten dira edo, zuzenean, eraso egiten zaie. Mugimendu ilustratuak zientzia eta demokrazia liberala argitu zituen. Bere biziraupena dugu jokoan gaur.