Atzo zabaldu zen Euskal Unibertsitate Sistemako ikerketa-taldeek datozen lau urteetan beren ikerketa-jarduera finantzatzeko laguntza-eskaerak aurkezteko epea. Laguntza-programa honek garrantzi berezia du, unibertsitateko taldeak zientziaren, teknologiaren eta berrikuntzaren piramidearen oinarria baitira.

Izan ere, euskal unibertsitateetako taldeek jakintzaren arlo guztietan sortzen dute ezagutza. Unibertsitate-taldeen ikerketa-proiektuak ezagutza-arlo guztietakoak dira: zientzia esperimentalak, gizarte-zientziak, arteak eta humanitateak, ingeniaritza, arkitektura eta osasun-zientziak. Gure ehun zientifikoaren aniztasuna sustatzea eta euskal unibertsitateen ikerketa-lanari laguntza egonkorra ematea da laguntza hauen helburua.

Ikerketa-jarduera hori funtsezkoa da; horri esker, unibertsitateko irakasleek ikuspegi kritikoa jasotzen dute irakasten dituzten irakasgaien irakaskuntzari ekiteko. Irakasgai jakin bateko gaietan ikertzen dutenek ezagutzen dituzte ondoen beren iturriak, beren metodoen ahuleziak eta, beraz, irakasten duten diziplinarenak. Ikerketa da, azken batean, unibertsitateko irakasleak gaitzen dituen praktika. Hori gabe, unibertsitateek bere funtsezko izaera galduko luke.

Gainera, unibertsitateko ikerketak, zuzenean edo zeharka, Zientziaren Euskal Sistemaren gainerako osagaiak –lehen aipatutako piramidearenak– bere kapital intelektualetik elikatzen ditu. Zuzenean elikatzen ditu, sistemako beste elementu horietan egiten den ikerketaren zati handi bat unibertsitateko ikertzaileekin batera garatzen delako. Eta zeharka, elementu horietan lan egiten duten langile asko unibertsitateetako taldeetan ikertzaile gisa trebatu direlako.

Aipatzen ditudan sistemako elementuak Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Sarea osatzen duten erakundeak dira, hala nola BERC, IKZ eta Osakidetzako BioZentroak, bai eta, neurri batean, BRTA aliantzakoak eta beste zentro teknologiko batzuetakoak ere.

Horregatik da hain garrantzitsua unibertsitateko ikerketa-taldeak beren lana ahalik eta baldintza onenetan egin dezaten behar dituzten baliabide ekonomikoez hornitzea, piramidearen oinarria baitira. Hori dela eta, edizio honek 50 milioi euroko aurrekontua izango du datozen lau urteetarako, hau da, programa horren aurrekoaren aldean % 20ko igoera, 42 milioi euro bideratu baitzituen.

Gaur egun, programa horrek 223 ikerketa-talde finantzatzen ditu, eta, deialdi berri honetako funtsak handituta, 250 talde onuradun izatea aurreikusten dugu. Horri esker, sendotutako proiektuei jarraipena emango zaie eta kalitate handiko ekimen berriak txertatuko dira. Guztira, 4.000 ikertzailek baino gehiagok jasoko dituzte laguntza horiek.

Edizio berriak hobekuntza nabarmenak dakartza aurrekoarekin alderatuta. Proiektuen kalitate zientifikoa eta koherentzia lehenesten ditu, baita taldeen ibilbide finkatua ere, metatutako merezimenduen bolumenaren gainetik, eta horrek balio handiagoa ematen dio talde bakoitzak bere ikerketa-jarduerari buruz egiten duen hausnarketari.

Halaber, karga burokratikoa murrizten du, bai laguntzen eskaeran, bai ebazpenean, izapideak arintzeko eta taldeen parte-hartzea errazteko.

Era berean, genero-oreka handiagoa sustatzen du, taldeen % 42 emakumeak buru izan daitezen (gaur egun % 37 dira).

Eta ezagutzaren zabalkunde sozialari garrantzi handiagoa ematen dio ebaluazio-irizpide gisa, gizarte informatuagoa eta parte-hartzaileagoa eraikitzeko duen garrantzia aitortuz.

Inbertsio publiko horren eragin ekonomikoa 400 milioi eurokoa izango da datozen lau urteetan. Kopuru horretatik, kalkulatu dugu 100 milioi nazioarteko deialdietatik etorriko direla, eta 300 milioi proiektu lehiakor hartuko dituztela ikerketa-taldeek.

2007an sortu zenetik, programa horrek funtsezko ekarpena egin du euskal unibertsitate-sistema indartzeko. Denbora horretan, taldeek sortutako argitalpen zientifiko indexatuen kopurua urtean 1.500 izatetik 5.500 izatera igaro da. Horrek erakusten du etengabeko hobekuntza egon dela, bai kantitateari dagokionez, bai kalitateari eta inpaktuari dagokienez.

Aurrekontu-konpromisoak ere goranzko bilakaera izan du; 2007-2010 aldian 26,5 milioi euro bideratu ziren, eta 2026-2029 aldian, berriz, 50 milioi euro. Politika zientifikoak programa desberdinak ditu. Hor sartzen dira ikertzaileak prestatzeko laguntza-programak, nazioarteko mugikortasunekoak, unibertsitate-taldeen jarduerari eusteko laguntzak, BERC eta CIC-en finantzaketa, eta azpiegitura handiak. Bada, programa horiek guztiak garrantzitsuak dira, baina laguntzen tamainagatik eta duten izaera orokorragatik, taldeentzako laguntza-programa da zientzia, teknologia eta berrikuntzaren piramidearen oinarria.